ኩላትና ደቀባት

ሎሚ እውን ብዛዕብኡ ኣይኮንኩን ዘልዕል። እንታይ ደኣ፡ ብዛዕባ ሕመረት ናይ ምጉቶም እየ ከልዕል። እዞም ሰባት፡ ንሕ/ሰባትን ባህሎምን ኣማዓባብለኦምን ዝምድናታቶምን ዘጽንዑ ጸዓዱ ክኢላታትን (anthropologists) ከምኡ እውን ፍሉጣት ጸረ ናጽነት ኤርትራ ዝኾኑ ጸሓፍትን ፖለቲካኛታትን ንቅድሚት ሰሪዖም እዮም ብድሕሪት ገፈፍ እና በሉ ከቋስሉና ጸኒሖም።

ብዝኾነ፡ ቀንዲ ጸላዊ ኮይኑ ዘወናውኖም (inspire ዝገብሮም) ድማ ንምንጻል ሕ/ሰባት ዝደፋፍእ ስነሓሳብ ወያነን እቲ ንዓርሰ-ውሳነ ብሄራት ከውሕስ ተባሂሉ ኣብ ቅዋም ኢትዮጵያ ዝተለቀበ ዓንቀጽ 39 እዩ።

ናብ ዛዕባ እዛ ሓጻር ጽሕፍቲ ክምለስ፡ እንታይ ደኣ እዩ እቲ ቀንዲ ሕመረ ናይ ማነፈስተኦም ኢልኩም እንተሓቲትኩም፡ ደቀባትን ዘይደቀባትን ዝብል ከፋፋሊ መበገሲ ሓሳብ (premise) እዩ። ኣገላልጸኦም ካብቲ ኤውሮጳውያን ገዛእቲ ንግዙኣት ህዝብታት ዝጥቀሙሉ ስያመታት ዝፍለ ኣይኮነን። “ንሕና ደቀባት (indigenous) ኢና ብወረርቲ ወይ ብሰፋሮ ንዕመጽ ኣለና” ዝብል እዩ።

ደቀባትን ዘይደቀባትን ዝብል ኣዘራርባ ብመሰረቱ ንፖለቲካዊ ጉዳያት ዝለዓሉ እምበር፡ ኣብዛ ኩሎም ኤርትራውያን ንነብሰወከፍ ኪሎሜተር ትርብዒት ሓራ ክገብሩ ዝተዋደቑላ ኤርትራስ መን እዩ ወደባት መን ከ እዩ ዘይወደባት? ብታሪኽን ስነ-ሕ/ሰብን እንተወሰድናዮ እውን ኣብዛ ሕ/ሰባት ኤርትራ ንኣሽሓት ዓመታት ዝተቐመጡላ ኤርትራ መን እዮም ደቀባት፡ መን ከ እዮም ዘይደቀባት?

ሕ/ሰባት ኤርትራ ብነዊሕን ተደጋጋምን ምድብላቓት ዝተሃንጸ እዩ። ኩለን ብሄራትን ሃይማኖታትን ዞባታትን ሃገርና ድማ ብማዕረ ንሓርነት ኤርትራ ወፊረን። ስለዝኾነ ድማ፡ ዝኸፈለኦ መስዋእትታት ተመጣጣኒ ቁጽረን እዩ። ንኹሉ ኩርነዓት ኤርትራ ብዘይኣፈላላይ ተዋጊአን፡ ኣብ ኩሉ ኩርነዓት ኤርትራ ድማ ብዘይኣፈላላይ ወዲቐን። ስለ’ዚ፡ እቲ ደቀባት (indigenous) ዘይደቀባት (non indigenous) ዝብል ጫለዳታት (dichotomy) ኣብ ኤርትራ ኣይሰርሕን እዩ። ኩላትና ደቀባት፡ ነንሕድና ድማ ንሓልን ንደጋገፍን። ወጽዓ እንተርኢና፡ እቲ ውጹዕ ከም ኣባል ኤርትራዊ ማሕበረሰብ ቆጺርና ብሄሩ ብዘየገድስ ክንማጎተሉ ኣለና። ካብኡ ሓሊፉ ኣብ ኤርትራ ዘይሰርሕ ኣምራት እናኣምጻእካ ሕማማት ምትእትታው ቅኑዕ ኣይኮነን። ኣብ ኤርትራ ልዕሊ ካልኦት ደቀባት ዝኾነ ወገን የለን።